zondag 22 november 2020

De makers van Tom Poes - Deel 2

 1944/1945 Voorbereidingen


 Een kleine groep studiomedewerkers rond Toonder bleef doorwerken aan de voorbereidingen allerlei nieuwe producten. De strip Kappie werd in deze periode bedacht en er werd gewerkt aan het reclameproject Pinneke Proost. 







In de oorlogstijd was de Tom Poes strip enorm populair geworden. Er verscheen allerlei merchandising rond de strip.









Hierboven o.a. ansichtkaarten die in Nederland uitgebracht werden door De Muinck & Co. Vrij onbekend zijn de ansichtkaarten die in het buitenland verschenen. Voor deze serie werd basismateriaal gebruikt uit de tekenfilm waar de Toonderstudio's in de oorlogsjaren aan werkten. Het is duidelijk dat dit geen stills zijn uit de tekenfilm want deze werd niet in kleur gemaakt (rechtzetting: Eiso Toonder).




In 1946 verschenen er bij uitgeverij D. Blazer & Metz vier prachtige boekjes: Tom Poes en de oude ruïne , Tom Poes aan het strand, Tom Poes en de begraven schat en Tom Poes in het Lunapark. De verhalen vielen qua opzet nogal buiten die van de laatst gepubliceerde dagstrips en waren meer gericht op de jongere kinderen.   




De weekstrip

 Nadat de Tom Poes dagstrip op 20 november 1944 werd onderbroken, verscheen Tom Poes na de oorlog voor het eerst weer in het najaar van 1945 als weekstrip in "Ons Vrije Nederland".



   
Eerst als Gagstrip (11 afleveringen) en later als vervolgverhaal. In deze periode werden op de studio ook de nieuwe strips als Kappie, Panda en Eric de Noorman voorbereid. Als je de strips die in "Ons Vrije Nederland" werden geplaatst onder de loep zou leggen zou het opvallen dat er verschillende tekenaars en inkters aan meegewerkt moeten hebben in deze periode. Wie werkten er in die tijd zoal op de studio's? Ton Beek (manusje van alles, dus laat ik hem in deze omschrijven als rasterman en inkter), Wim Lensen, Ben van 't Klooster, Frits Godthelp (tekenaar maar vooral inkter), Richard Klokkers (inkter), Hans Kresse (maakte de dagstrip Robby; werkte aan de voorbereidingen voor de Kappie strip en die van Eric de Noorman), Cees van de Weert (studiochef), Henk Sprenger en Henk Kabos.


 

 
Hier waren het in ieder geval Wim Lensen, Frits Godthelp en Marten Toonder die bezig waren met het produceren van de strips.


  


Terwijl de dagstrip tijdelijk niet meer verscheen ging het blad Ons Vrije Nederland Tom Poes als weekstrip publiceren. Deze werd gemaakt door een wisselende samenstelling van medewerkers. Aan de bovenstaande strip uit 1947 hebben de tekenaars meegewerkt die vlak na deze stripaflevering de Tom poes dag strip weer zijn gaan produceren. Als gevolg hiervan werden 'andere' studiomedewerkers aan de weekstrip gezet. Het gevolg is hieronder te zien (vergelijk de tekenstijl maar eens met de aflevering die hieraan vooraf ging). Deze strips stonden in 1946 en 1947 in Ons Vrije Nederland.




1947/1948 van 't Klooster, Klokkers en Toonder






 Vanaf maart 1947 verscheen Tom Poes weer als dagstrip. Ben van 't Klooster, Richard Klokkers (inkter) en natuurlijk Toonder zelf waren verantwoordelijk voor deze strips.




 De jas van Bommel was vanaf zijn eerste optreden in 1941 getooid met de horizontale en verticale rechte lijnen. Later gingen de lijnen meewapperen met de vorm van de jas. Grappig is dat het er op lijkt dat de jaswissel in de bovenstaande plaatje reeds heeft plaatsgevonden. Zoals blijkt uit de volgende strip was het slechts een eenmalige vooruitblik van van 't Klooster. De rechte Ruit is weer hersteld en zal pas in 1949 weer meewapperen.



 Ergens in 1948 moest van 't Klooster zijn werk aan de Tom Poes dagstrip voor lange tijd onderbreken omdat hij voor/onder/binnen de studio's een eigen dagstrip begon en veel reclame opdrachten uitvoerde.



 Tekenteams voor de weekstrips


De weekstrips werden gemaakt door verschillende roulerende teams. Ook de makers van de dagstrip hielden zich als team ook nog bezig met een aantal weekstripverhalen:




 De ene tovenaar heeft eigenlijk niets met de andere te maken maar is wel door een en dezelfde tekenaar getekend. Zowel de weekstrip (boven) als de dagstrip (onder) zijn in 1948 gepubliceerd.






1949

Hier was o.a. Frits Godthelp aan het werk:



Ook in 1949 maakten tekenaar Albert van Beek (mogelijk met assistentie van Hans Nije) en schrijver Waling Dijkstra de onderstaande weekstrip Heer Bommel en de Hollebosserknol (met dank voor de rechtzetting van Lambiek comiclopedia ).



 De weekstrips werden inmiddels ook in verschillende bladen in binnen- en buitenland gepubliceerd.

  Het Tom Poes weekblad 1947 tot 1951

Het Tom Poes weekblad verscheen van november 1947 t/m juni 1951. Het blad was een kweekvijver voor de medewerkers van de Toonderstudio's. Die medewerkers publiceerden er onder eigen naam hun strips. Dit in de hoop dat er succesvolle nieuwe stripreeksen zouden ontstaan die net als de Toonderstrips doorverkocht zouden gaan worden aan kranten en weekbladen. Onder de vlag van de populaire Tom Poes verschenen strips van Wim Lensen, Piet Wijn, Frits Godthelp, Ben van 't Klooster, James Ringrose, Hans G. Kresse, Wim van Wieringen, Cees van de Weert, gerard van Straaten, Ansje Herblot, Francis Paid en Henk Sprenger. Tom Poes en heer Bommel verschenen op covers en op redactionele pagina's. Daarnaast werden de Tom Poes weekstrips die eerder in Ons Vrije Nederland waren gepubliceerd herplaatst. Een van de tekenaars die niet onvernoemd gelaten mag worden is Ben van Voorn die net op de studio was komen werken en veel prachtige covers tekende.


  Veranderingen 1941 - 1974





  Bommel en Tom Poes hebben qua uiterlijk een grote verandering ondergaan. Hierboven die van tussen 1941 tot 1974.


Ik verwijs u naar: a la recherche du tintin perdu: Een hemel druipend van het bloed

Mijn favoriete blog blijft een aanrader om te bezoeken: a la recherche du tintin perdu: Een hemel druipend van het bloed: "Ik herlas ‘De ongelukkige’ van Louis Couperus, wat een bezoeking was en de vraag deed rijzen wie toch het jochie was dat deze ingekookte his..."

MAXIX een nieuw stripblad in de maak!!!

Na de verrassende komst van Jump stripblad eerder dit jaar staat er alweer een volgend stripblad in de steigers... In januari 2021 verschijnt een volwaardig gratis 0-nummer.

En vanaf maart 2021 biedt MaXiX je elke maand maximaal veel beeldverhalen aan.  MaXiX brengt een MiX van strips: spannende vervolgverhalen, verrassende korte verhalen en grappige korte strips. Elke maand 68 pagina's.





Dat is goed nieuws voor stripminnend België en Nederland. Op de site van MAXIX leest u meer:

Moeps Pepernoot in de Story

oorspronkelijk geplaatst op 13-12-2004
 

In het blad Story stond rond 1975 de strip Moeps Pepernoot. de strip was een productie van Jan Kruis (bekend van Jan, Jans en de kinderen) en werd getekend door Jan van der Voo. De strip werd geschreven door verschillende gagwriters.


woensdag 4 november 2020

De makers van Tom Poes - Deel 1

 Kijkend naar zijn boekenkast zegt hij: "Het is waanzin om te bedenken dat een man dat alleen heeft gedaan." 


Marten Toonder, de man achter Tom Poes en Heer Bommel overleed in juli (27/07/2005) op 93 jarige leeftijd. Tijdens zijn leven heeft hij roem vergaard voor zijn creatie's. Bij de totstandkoming van de dagstrips kon hij rekenen op assistentie van zijn studiomedewerkers. Het meest complete overzicht van welke medewerker waaraan werkte geef ik weer in deze blog (noot van de auteur: Dit klopte in 2005 toen ik aan deze blogs begon maar inmiddels zijn er completere lijsten). Het zal een tijdje duren voordat deze opsomming volledig zal zijn maar voor de echte liefhebber van Tom Poes en heer Bommel zal het bezoeken van deze blog de moeite waard zijn.

1941 Phiny Dick schreef de eerste afleveringen




Op 16 maart 1941 verscheen de eerste Nederlandse dagstrip publicatie van de Tom Poes strip. De eerste 6 afleveringen van het eerste verhaal werden geschreven door de vrouw van Marten Toonder; Marten Toonder schetste de strip en inktte de personages. Na de zesde aflevering nam hij ook het schrijfwerk voor zijn rekening. 


assistentie van Wim Lensen


 Al in  juli1940 betrok Toonder Wim Lensen bij het maken van de strips die hij o.a. maakte voor Diana Edition (een van oorsprong Weense syndicator). Naar alle waarschijnlijkheid ging Lensen van meet af aan ook meewerken aan de Tom Poes strip. Hij zette zoals hij dat gewoon was bij de andere strips die uit de koker van Toonder kwamen ook bij deze productie de achtergronden in inkt. Hoewel Toonder nadat de strip succesvol was gebleken en al helemaal nadat de avonturen van Tom Poes en heer Bommel als literatuur werden beschouwd niet altijd even accuraat was als het ging om het benoemen van zijn medewerkers valt aan de tekenstijl of zelf de wijze waarop de strip geïnkt is redelijk nauwkeurig op te maken wie waar aan heeft meegewerkt. 

Toonder deed dus zelf het schetswerk en het inkten van de personages (op een gegeven moment ging Wim Lensen ook de achtergronden schetsen). Lensen bleef tot 1944 meewerken aan de Tom Poes dagstrip.




Wim Lensen zou uitgroeien tot een meester-inkleurder van wat later de Toonderstudio's zouden worden. In 1945 en 1946 bewerkte en kleurde Lensen bestaande Tom Poes strips voor een zestal boeken (B4.1 t/m B4.6).







Tijdens het zestiende Tom Poes verhaal (en de Bergmensen) uit 1943 werd Marten Toonder zodanig in beslag genomen door de 'zakelijke' belangen van de Geesink - Toonderstudio's dat het creatieve team dat werkte aan de Tom Poes dagstrip verder werd uitgebreid. Naast Toonder en Lensen gingen Corrie Hazendonk en Carol Voges meewerken.



De verhalen 18 (de Bommelschat) en 19 (De schat op de zeebodem) werden geschreven door Carol Voges. Marten Toonder, Wim Lensen, Carol Voges en Corrie Hazendonk bleven betrokken bij de productie van de dagstrip en aan de productie van tekenwerk voor spellen, puzzels en andere koopwaar die grif van de hand gingen in de oorlogsjaren. Daarnaast werden ook waar nodig  tekenaar Godthelp en animatoren als Zwartjes, Kabos en van Lamsweerde ingeschakeld.
Die laatsten werkten sinds 1943 aan de door het Duitse filmbedrijf Degeto bestelde tekenfilm ‘Tom Puss und die Geheimnis der Grotte’. 





Op de site site DIAF leest u het een en ander over de in of voor Duitsland gemaakte animatiefilms. Natuurlijk komen we daar ook de hierbovenstaande productie tegen. Tijdens de oorlog werden in tal van bezette landen studio's aan het werk gehouden om een zekere Europese traditie tot stand te brengen (Sla Marten Toonder's autobiografie deel 2 'Het geluid van bloemen' er (nog) eens op na voor meer details)





Zij hadden daardoor Toonders figuren goed in de vingers gekregen en zoals hierboven te zien is leverde hun inzet af en toe filmische beelden op.
Toonder schreef vanaf eind 1943 de teksten weer en voerde daarnaast vooral de eindcontrole en correcties van het tekenwerk uit.

In november 1944 stopte de publicatie van de strip in de Telegraaf.














Deze opsomming is geplaatst met toestemming van de erven Toonder.
©STA stichting Toonder auteursrecht